Klasik Örgüt Kuramı
- Bilimsel Yöntem
- Yönetsel Kuram
- Bürokrasi Modeli
Bilimsel Yöntem
Taylor yöntemi, ” Çalışanlardan ne yapmaları, (işi ne kadar zamanda ve ne zaman yapmaları) beklentiğini tam olarak beklemek ve işlerin en verimli bir biçimde yerine getirilmesine nezaket etmek.” biçiminde tanımlanmıştır. Özellikle üretim faaliyetlerinde israf ve kayıpların azaltmak sureti ile, verimliliğin arttırılması amaçlanmıştır.
Taylor İlkeleri
- İş örgütlenmesinin bütün sorumluluğu işçiden yöneticiye kaydırılması.
- İşin yapılmasının en verimli biçimini belirlemek için bilimsel yöntemler kullanılması.
- İşi yerine getirecek en iyi kişinin seçilmesi.
- İşçi performansının izlenmesi.
Yönetsel Kuram
Henri Fayol işletmecilik eylemlerini;
- Teknik
- Ticari
- Mali
- Muhasebe
- Güvenlik
- Yönetim, olmak üzere 6 kategoride incelemiştir.
Yapısal ilkeler:
- İş bölümü
- Yönetim birliği
- Merkezcilik
- Yetki
- Sorumluluk
- Hiyerarşi
Süreç İlkeleri:
- Kumanda birliği
- Disiplin
- Adil ve eşit muamele
- Maaşlar ve ücretler
Sonuçlar ile İlgili İfadeler:
- Düzen
- Personel devamlılığı
- İnisiyatif
- Birlik ve beraberlik ruhu.
Bilimsel yönetim, insan ile makine arasında fark gözetmez.
Bürokrasi Modeli
Bürokrasi, eylemlerin kurala bağlanmasıdır.
- Bu örgüt sisteminde birey iş bölümü bakımından kesin olarak belirlenmiş, geleneksel bir konuma sahiptir
- Birey, patrondan işçiye kadar inen bir hiyerarşi içine yerleştirilmiştir
- Örgütsel ilişkiler kalıcılığa yöneliktir.
Otorite Çeşitleri
- Doğuştan gelen
- Kahramanlık ve kişisel karizma
- Rasyonel – Yasal yetkeler(Hukuk devleti)
Klasik Kuramın Genel Değerlendirilmesi
Klasik kuramda örgüt, amaçları gerçekleştirmeye aracıdır ve belirsizliği ortadan kaldırılması için kapalı bir sistem olarak tasarlanır. Kapalı sistem örgüt modeli, örgütün çevreyle olan ilişkilerini ve teknolojilerin etkilerini göz önüne almaz. Bu bakımdan kapalı sistemler Deterministik bir modeldir. Bu modellerin en önemli özelliği belirliliktir.
Neo-Klasik Örgüt Kuramı
Klasik kuramın insan ilişkileri ile değiştirilmiş, yumuşatılmış ve geliştirilmiş şeklidir. Yönetsel açıdan “davranışsal” yaklaşıma dayanır. İnsan ilişkileri ekolünün en belirgin özelliği insan öğresinin ‘ekonomik ve mekanik varlık’ olara gösteren, geleneksel kurama karşı, insanı ‘sosyal ve psikolojik varlık’ olarak göstermesidir.
İnsan ilişkileri yaklaşımı, ‘örgüte yönelik’ olmaktan çok ‘insana yönelik’ olmaktadır.
Değerlendirilmesi: Neo-Klasik kuram ‘sosyal insan’ modeline dayanır. İnsan öğesine aşırı ölçüde ağırlık vermesi ve işletmenin ekonomi amacını ikinci plana atması sebebi ile çok eleştirilmiştir.
Modern Örgüt Kuramı
Davranışsal, sayısal, sistem yaklaşımına dayanır. Örgütsel humanizm akımı, örgütlerin otoriter yapılarını yumuşatmaya, örgüt içi demokrasinin temellerini güçlendirmeye, birey ve gurup arasında bütünleşme sağlamaya yönelmiştir. En göz çarpan yanı birleştirici ve bütünleştirici bir özellik taşımasıdır.
Açık Sistemin Özellikleri
- Çevrelerinden enerji alırlar
- Bu enerjiyi bir ürün, yahut süreç veya hizmete çevirirler
- Çevreye bir ürün sunarlar
- Çevrelerinden kullanacaklarından fazla enerjiyi alırlar ve bu enerjinin bir kısmını depo ederler
- Her türlü girişi kabul etmezler.
Açık sistemler amaçlarına ulaşabilmek için değişik durumlarda harekete geçebilir ve çeşitli yollar deneyebilir. Oysa kapalı sistemlerde, sistemin alacağı son, başlangıçta belirlenmiştir.
Post Modern Örgüt Yaklaşımları
Postmodernist söylem; ‘paradoks’ ve ‘indeterminizm’ terimlerine dayandırılmaktadır. Hiçbir kurumsal sınırı olmayacak kültürel politikalar üretmektedir.Sanayi devriminden sonra bilginin yönetime uygulanmasını vurgulayan ve Taylor zamanında gerçekleştirilmiş olan verimlilikle ilgili çalışmalardan da daha önemli olan yönetimdir. Yönetim, bilginin uygulanmasından ve performansından sorumludur.
Özellikleri
- Hız odaklı
- Değişim ve kaotik çevreye uyumlu
- Zaman ve mekan bütünlüğünün kurulması
- Esnek yapılandırma
- Müisteri odaklılık.
Örgüt İçi Guruplar
Gurup, bireylere toplumsal kültürünün aktarılmasında ve aşılanmasın önemli bir role sahiptir. Gurup, ortak bir amaç için bir araya gelmiş insan toluluğudur.
Gurupların Özellikleri
- Aynı kimliğe sahip olmak
- Sosyal yapıya sahip olmak
- Sosyal rollerin dağılımı
- Karşılıklı ilişkiler
- Sosyal kontrol.
Statü
Sosyolojik anlamda statü, iş bölümü içerisinde bir yetkiden ibarettir. Statü, iş görene verilen unvan ve paydalardır.
Rol Kavramı: Belirli bir mevki işgal eden kişiden beklenen statüye özgü eylemi, davranış ve kuramları belirler.
Normlar
Sosyal yaşamda insanların gurupların tavır ve hareketlerini bazı kurallara ve otoriteyi belirleyen standartlara göre örgütlenmiştir. Bu standart ve kurallara sosyal normlar denir.
Kültür->Öğrenilir->Tarihidir ve Süreklidir->Toplumsaldır->Değişir->Bütünleştiricidir.
Örgüt kültürünün işlevleri:
- Örgütler arasındaki farklılıkları belirler
- Örgüte bir kimlik duygusu kazandırır
- Guruba bağlılığın artmasını sağlar
- Sosyal sisteme istikrar kazandırır.
Örgüt Kültürünün Esas Ögeleri
- Değerler
- Normlar
- İnançlar
- Varsayımlar
Yönetimsel Kontrol
Kontrol süreci ile yönetici, gerçekleştirilmek istenen amaçlara ne ölçüde ulaşıldığını belirlemek ve planlanan amaçlar ile gerçekleşen hedefler arasında fark varsa bunun miktarını ve nedeninin araştırır.
Kontrolün Başlıca Evreleri
- Standartların belirlenmesi
- Gerçek durumun saptanması ve yorumlanması
- Standart ve gerçekleşmiş durumun karşılaştırılarak sapmaların saptanması ve yorumlanması.
- Sapmaların nedenleriyle düzeltici önlemlerin belirlenmesi.
Örgüt Sosyolojisi: Prof.Dr.Musa Gürsel kitabından alıntıdır.